Co to jest małpia ospa? Mikrobiolog wyjaśnia, co wiadomo o tej kuzynce ospy prawdziwej

W dniu 18 maja 2022 roku urzędnicy służby zdrowia Massachusetts oraz Centra Kontroli i Prewencji Chorób potwierdziły pojedynczy przypadek małpiej ospy u pacjenta, który niedawno podróżował do Kanady. Przypadki odnotowano również w Wielkiej Brytanii i Europie.

Małpia ospa nie jest nową chorobą. Pierwszy potwierdzony przypadek u człowieka miał miejsce w 1970 roku, kiedy to wirus został wyizolowany od dziecka podejrzanego o ospę wietrzną w Demokratycznej Republice Konga (DRK). Jest mało prawdopodobne, aby ospa małpia wywołała kolejną pandemię, ale w obliczu zagrożenia wirusem COVID-19 obawy przed kolejnym dużym wybuchem epidemii są zrozumiałe. Małpia ospa, choć rzadka i zwykle łagodna, może jednak potencjalnie wywołać poważną chorobę. Urzędnicy służby zdrowia obawiają się, że wraz ze wzrostem liczby podróżujących pojawi się więcej przypadków.

Jestem pracownikiem naukowym, który od ponad trzech dekad pracuje w laboratoriach medycznych i zdrowia publicznego, zajmując się przede wszystkim chorobami pochodzenia zwierzęcego. Co dokładnie dzieje się w obecnej fali zachorowań i co historia mówi nam o małpiej ospie?

Kuzyn ospy wietrznej

Małpia ospa jest wywoływana przez wirus, który należy do podgrupy wirusów z rodziny Poxviridae, zwanej Orthopoxvirus. Do tej podgrupy należą wirusy ospy wietrznej, krowianki i ospy krowiej. Chociaż nie jest znany rezerwuar zwierzęcy wirusa małpiej ospy, podejrzewa się, że gryzonie afrykańskie mogą odgrywać rolę w jego przenoszeniu. Wirus małpiej ospy tylko dwukrotnie został wyizolowany od zwierzęcia w naturze. Badania diagnostyczne w kierunku małpiej ospy są obecnie dostępne wyłącznie w laboratoriach Sieci Reagowania Laboratoryjnego w Stanach Zjednoczonych i na całym świecie.

Nazwa „małpia ospa” pochodzi od pierwszych udokumentowanych przypadków zachorowań u zwierząt w 1958 roku, kiedy to dwa ogniska choroby wystąpiły u małp trzymanych w celach badawczych. Wirus nie przeszedł jednak z małp na ludzi, a małpy nie są głównymi nosicielami choroby.

Epidemiologia

Od czasu pierwszego odnotowanego przypadku u człowieka, małpia ospa została stwierdzona w kilku innych krajach Afryki Środkowej i Zachodniej, przy czym większość zakażeń miała miejsce w Demokratycznej Republice Konga. Przypadki poza Afryką były związane z podróżami międzynarodowymi lub importowanymi zwierzętami, w tym w Stanach Zjednoczonych i innych krajach.

Pierwsze odnotowane przypadki małpiej ospy w USA miały miejsce w 2003 roku, kiedy to w Teksasie wybuchła epidemia związana z transportem zwierząt z Ghany. W listopadzie i lipcu 2021 roku w stanie Maryland odnotowano również przypadki związane z podróżą.

Ponieważ małpia ospa jest blisko spokrewniona z ospą prawdziwą, szczepionka przeciwko ospie prawdziwej może zapewnić ochronę przed zakażeniem obydwoma wirusami. Ponieważ jednak ospa prawdziwa została oficjalnie wyeliminowana, w 1972 roku zaprzestano rutynowych szczepień przeciwko ospie prawdziwej w populacji amerykańskiej. Z tego powodu małpia ospa coraz częściej pojawia się u osób nieszczepionych.

Transmisja

Wirusem można zarazić się przez kontakt z zakażoną osobą lub zwierzęciem albo przez skażone powierzchnie. Zazwyczaj wirus dostaje się do organizmu przez uszkodzoną skórę, drogą oddechową lub przez błony śluzowe oczu, nosa i ust. Naukowcy uważają, że przenoszenie wirusa z człowieka na człowieka odbywa się głównie przez wdychanie dużych kropli z dróg oddechowych, a nie przez bezpośredni kontakt z płynami ustrojowymi lub pośredni kontakt przez ubranie. Liczba przypadków przeniesienia małpiej ospy z człowieka na człowieka jest ograniczona.

Urzędnicy służby zdrowia obawiają się, że wirus może obecnie rozprzestrzeniać się w sposób niewykryty, poprzez przenoszenie w społeczności, być może poprzez nowy mechanizm lub drogę. Nadal trwają badania nad tym, gdzie i w jaki sposób dochodzi do zakażeń.

Oznaki i objawy

Po wniknięciu do organizmu wirus zaczyna się replikować i rozprzestrzeniać w organizmie poprzez krwiobieg. Objawy pojawiają się zwykle dopiero po upływie jednego do dwóch tygodni od zakażenia.

Małpia ospa powoduje zmiany skórne podobne do ospy wietrznej, ale objawy są zwykle łagodniejsze niż w przypadku ospy wietrznej. Początkowo często występują objawy grypopodobne, od gorączki i bólu głowy po duszności. Od jednego do dziesięciu dni później na kończynach, głowie lub tułowiu może pojawić się wysypka, która w końcu zamienia się w pęcherze wypełnione ropą. Ogólnie rzecz biorąc, objawy utrzymują się zwykle przez dwa do czterech tygodni, a zmiany skórne pokrywają się strupem w ciągu 14 do 21 dni.

Małpia ospa występuje rzadko i zwykle nie jest śmiertelna, jednak jedna z wersji choroby zabija około 10% zakażonych osób. Uważa się, że obecnie występująca postać wirusa jest łagodniejsza, a śmiertelność wynosi mniej niż 1%.

Szczepionki i leczenie

Leczenie ospy małpiej koncentruje się przede wszystkim na łagodzeniu objawów. Według CDC nie są dostępne żadne metody leczenia małpiej ospy.

Istnieją dowody sugerujące, że szczepionka przeciwko ospie wietrznej może pomóc w zapobieganiu zakażeniom małpią ospą i zmniejszyć nasilenie objawów. Jedna szczepionka, znana pod nazwą Imvamune lub Imvanex, jest dopuszczona w Stanach Zjednoczonych do stosowania w celu zapobiegania małpiej ospie i ospie wietrznej.

Szczepienie po kontakcie z wirusem może również zmniejszyć ryzyko ciężkiego przebiegu choroby. CDC zaleca obecnie szczepienie przeciwko ospie wietrznej tylko u osób, które były lub mogą być narażone na kontakt z małpią ospą. Osoby z obniżoną odpornością znajdują się w grupie wysokiego ryzyka.